Mẫu thiết kế nhà thờ họ 5 gian bằng gỗ lim

nhà thờ họ là công trình kiến trúc mang nét tâm linh, hồn văn hóa không giống nhau rất quan trọng của người Việt. vì vậy, trong xây dựng nhà thờ họ cần được tuân thủ tuyệt đối theo những quy thức trong xây dựng hơn bất kì một công trình kiến trúc nào khác.

Quy thức trong kiến trúc cổ của người Việt nói chung & nhà thờ tộc nói riêng, là những tiêu chí quan trọng trong việc thiết kế và xây dựng. Những quy thức ấy bao gồm: quy định về kích thước, thành phần xây dựng, tỷ lệ giữa các chi tiết & hoa văn decor.

thiết kế nhà thờ tổ tiên ko Yêu cầu phải theo quy thức 1 cách chuẩn mực tuyệt đối như các công trình tín ngưỡng mang tính cộng đồng như đình, chùa, miếu, đền. Song, nhà thờ tộc cũng thuộc vào nhóm công trình kiến trúc tâm linh, lên việc tập trung tới những yếu tố chính trong kiến trức là quan trọng.

để tìm hiểu rõ hơn về những quy thức chuẩn trong design và xây nhà thờ họ, bài viết dưới đây sẽ phân quy thức thành 4 phần tiêu biểu trong kiến trúc của từ đường để bạn dễ nắm bắt

1. Kiến trúc mái nhà

Phần mái thông thường là phần có diện tích lớn & chiếm tới 2/3 chiều cao mặt đứng của công trình. Đối với kiến trúc mái của từ đường, mẫu thiết kế từ đường 2 mái sẽ khác với mẫu nhà thờ tộc 4 mái, 8 mái. từ đường 2 mái theo truyền thống là kiểu triền mái chuẩn kiến trúc cổ Việt Nam, có triền thẳng và không cong. trong quá trình đó, với nhà thờ họ 4 mái, 8 mái, triền mái sẽ hếch lên ở góc để tạo sự thanh thoát. Góc mái của kiểu từ đường 4 mái, 8 mái hay “tàu đao” đc làm cong uốn ngược tạo thành “đao quật”.

Những hoa văn đc trang trí trên mái nhà thờ họ thường đơn thuần hơn so với đình, chùa, đền, miếu. Những hoa văn đặc trưng như: mặt nguyệt, đại tự, vân mây,… sẽ được đặt ở chính giữa mái. Ở các bờ nóc đặt gạch hoa chanh. Đỉnh mái ở hai đầu bờ nóc gắn con kìm (long, nghê or cá chép hóa rồng), bờ quyết (bờ guột) gắn con sô, con náp hay lạc long thủy quái. Các con vật này là hình tượng thể hiện cho tinh thần ngôi nhà. Phần mái có trang trí hoa văn riêng gọi là diềm mái. hiên nhà nhà thờ tộc đc nâng đỡ bằng hệ thống kẻ or bảy, là một thanh gỗ đặt chéo theo triền dốc mái. Khi tới diềm mái, thanh gỗ kẻ sẽ vươn ra theo quy tắc đòn bẩy.

2. kết cấu bên trong nhà

- kết cấu cột trụ đỡ

Cột trụ được xem là phần nâng đỡ chính, chịu toàn bộ khối lượng của ngôi nhà. Cột trụ thường xuyên có cấu trúc tròn to và phình ra ở giữa. Tiết diện của trụ cột thông thường là hình tròn, nhưng cũng có design nhà dùng dạng trụ vuông.

Sức nặng của căn nhà được đặt hoàn toàn nên các cột trụ. Các cột trụ lại được đặt lên các chân đế, chứ ko chôn sâu xuống nền như khi làm nhà ở. Độ to khỏe & chắc chắn, to khỏe của cột trụ là nhân tố quyết định đến sự ổn định & vững vàng của nhà thờ tộc.

 

Cột xây nhà thờ tổ tiên thường được phân thành 3 loại: cột cái, cột con và cột hiện. Cột cái là những cây cột chính trong nhà, thường được đặt ở hai đầu nhịp chính để tạo chiều sâu cho gian giữa. Thân cột cái hình tròn & có kích thước to nhất trong hệ thống cột nhà. Phần nối giữa hai cột cái được gọi là “câu đầu”. Cột con (hay cột quân) là loại cột phụ ngắn hơn cột cái, nằm ở đầu các nhịp phụ giữa hai bên nhịp chính. Cột con thường thấp và bé hơn cột cái để làm nên độ dốc cho mái nhà. Cột con và cột cái đc nối với nhau bằng xà nách. Cột hiên nằm ở phần hiên nhà phía trước và thấp hơn cột con. Giữa cột hiên và cột con được nối với nhau bằng kẻ bẩy.

– cấu tạo xà & vì nhà

Xà nhà (hay còn gọi là các giằng ngang) chịu lực kéo để liên kết hệ thống cột chính, cột con & cột hiên với nhau. Xà nhà gồm các loại xà trong và xà ngoài vuông góc với khung. Xà trong được đặt ở đỉnh các cột con để link giữa cột cái & cột con. Xà trong bao gồm: Xà lòng (câu đầu hay chếnh) dùng để links các cột cái với nhau. Xà nách (thuận) dùng để links cột cái với cột con.

Xà ngoài bao gồm: Xà thượng để links giữa các đỉnh cột cái, song song với chiều dài của ngôi nhà. Xà hạ (xà đại) được đặt ở đỉnh cột con, nằm gần sát với vị trí liên kết giữa xà lòng & xà nách. Xà hạ để links giữa cột con & cột cái & cũng song song với chiều dài của ngôi nhà. Xà tử thượng nằm trên cột con để nối các cột con ở khung phía trên. Xà tử hạ nằm dưới cột con, để nối các cột con ở khung phía dưới tại các điểm bên trên hệ cửa bức bàn. Xà ngưỡng link các cột con tại ngưỡng cửa. Xà ngưỡng là phần nâng đỡ toàn bộ hệ thống cửa bức bàn. Xà hiên để nối các cột hiên của khung. Xà nóc (hay còn được gọi là thượng lương, đòn dông) đặt trên đỉnh mái.

Vì nhà là phần được nối với nhau bằng các xà ngang và xà ngưỡng, tạo thành hình hộp. Vì nhà định hình lên mái nhà. Vì nhà cũng là đơn vị cơ bản để xác định kích thước của một căn nhà. lớp giữa hai vì nhà gọi là “gian”.

 

- Hệ thống kẻ

Kẻ là các loại dầm đơn, được xếp đặt theo phương chéo của mái nhà. Kẻ sẽ gác nên các cột bằng các mối mộng chắc chắn. Hệ thống kẻ gồm 2 loại: Kẻ ngồi là loại kẻ gác từ cột cái sang cột con, phát sinh hệ thống links vững chắc của mái đỡ. Kẻ hiên là loại kẻ gác từ cột con sang cột hiên, 1 phần của kẻ hiên cũng đc kéo dài, đâm xuyên thẳng qua cột hiên để đỡ phần chân mái nhà.

- Hệ dầm và xây khung khác

Bảy (hay bảy hậu, bảy hiên) là phần dầm nằm trong khung nhà, được gắn vào cột con links phía sau nhà. Bảy có nhiệm vụ đỡ phần mái vẩy. Các công trình như đình, chùa do ko có cột hiên và xây 4 mái nên dùng bảy hiên, còn với nhà thờ tộc sẽ phải dùng cả kẻ và bảy hậu.

Hoành, dui, mè là các loại dầm có nhiệm vụ đỡ mái nhà. Hoành là dầm chính, đc đặt ngang theo chiều dài của nhà & vuông góc với khung nhà. Dui là dầm phụ, đặt dọc theo chiều dốc mái nhà, giao với hoành & gối nên hoành. Mè là dầm phụ nhỏ nhất, đặt gối nên dui, song song với hoành. Khoảng cách giữa các mè vừa đủ để lợp ngói.

Gạch màn là loại gạch lá nem làm bằng đất nung. Gạch màn đc đặt trên lớp mè, đùng để đỡ cho ngói, tạo độ phẳng cho mái, chống thấm nước dột & chống nóng. Ngói mũi hài (hay còn gọi là ngói ta hay ngói vẩy rồng) cũng làm bằng đất nung. Đây là phần ngói trên cùng, được lợp trực tiếp lên mái nhà mà ta nhìn thấy. Ngói mũi có công dụng giúp chống thấm nước dột và chống nóng.

 

3. Thước tầm

Đây là một loại thước được sử dụng phổ biến trong design & thi công kiến trúc Việt cổ. Thước tầm giản đơn là 1 thanh thước làm bằng tre, đc đánh dấu bằng mực để ghi lại các kích thước của vì kèo & bộ khung nhà. dựa theo kích thước đo đạc này, CĐT có thể dễ dàng sửa sang, thay thế các cơ quan or làm lại nhà 1 cách dễ dàng.

 

Theo nguyên tắc xưa, tất cả các kích thước để xây nhà thờ tộc, đình, chùa, miếu, mộ, … đều phải dựa trên một tiêu chí của “thước tầm”. Sử dụng thước tầm trong đo đạc kích thước thi công giúp đem đến tỉ lệ đẹp nhất, cân xứng nhất cho nhà thờ tổ tiên. Thước tầm thường đc cất giữ bằng cách gác trên vị trí cao dưới mái nhà.

 

4. Hoa văn decor, chạm khắc.

Trong kiến trúc Việt cổ, chạm khắc hoa văn trang trí quan trọng, vì nó là phần bộc lộ đc nét đặc trưng, cái “hồn” của từng loại công trình & văn hóa riêng của từng vùng miền. Chọn hoa văn trang trí, chạm khắc cần phải tham khảo kỹ lưỡng văn hóa & phong tục tập quán, quy tắc của dòng họ xây nhà thờ họ.

Theo quy chuẩn xây dựng nhà thờ tộc, người Việt xưa thường để mộc gam màu gỗ hoặc quét sơn ta có màu nâu để bảo vệ lớp gỗ & giữ đc màu sắc bỗng nhiên của bộ khung gỗ. Những hình thù con vật như long, ly, quy, phượng hay hoa văn như tùng, cúc, trúc, mai, vân mây, hoa sen rất được yêu thích và ứng dụng vì tương đối thích hợp với văn hóa chung của người Việt.

Trên đây là những quy tắc khi design và xây nhà thờ họ theo kiến trúc cổ của người Việt. ngày nay với Xu hướng ngày càng phát triển, các công trình kiến trúc nhà của người Việt cũng đã đc cải tiến & ứng dụng nhiều thiết kế mới để đơn thuần hóa biện pháp, nhưng tựu chung vẫn phải tuân theo những nguyên tắc nhất định để bảo đảm thẩm mỹ & an toàn của ngôi nhà thờ tộc.